CB Radio – łączność obywatelska w paśmie 27 MHz

CB Radio (ang. Citizens Band Radio, łączność radiowa pasma obywatelskiego) to system amatorskiej radiokomunikacji działający w częstotliwości około 27 MHz, dostępny dla każdego użytkownika bez konieczności posiadania specjalnych pozwoleń czy licencji. Ten system łączności krótkofalarskiej, znakomicie sprawdzający się od dekad na całym świecie, przeżywa w Polsce prawdziwy renesans jako alternatywa dla nowoczesnych środków komunikacji, szczególnie w sytuacjach kryzysowych i awaryjnych.

Geneza i historia CB Radio

Początki CB Radio sięgają roku 1947, gdy w Stanach Zjednoczonych odbył się specjalny kongres poświęcony problemom łączności obywatelskiej. Twórcą systemu był inżynier Al Gross, który już w 1939 roku stworzył pierwsze walkie-talkie, a w 1943 roku opracował pierwsze CB Radio. Początkowo zaproponowano wykorzystanie pasma 460-470 MHz, jednak ze względu na niewielki zasięg i wysokie koszty urządzeń, w 1958 roku FCC przeznaczyła do tego celu pasmo 27 MHz.

CB Radio w Polsce

W Polsce CB Radio zyskało popularność dopiero na początku lat dziewięćdziesiątych, choć pierwsze próby z radiokomunikacją obywatelską miały miejsce wcześniej. Na początku tej dekady Warszawskie Zakłady WAREL rozpoczęły produkcję radiotelefonu ECHO. Popularność CB Radio w Polsce przypadła na przełom lat 1989 i 1990, kiedy urządzenia takie jak President i Midland stały się symbolem nowych możliwości komunikacyjnych.

Do lipca 2004 roku aby móc nadawać w paśmie CB Radio należało uzyskać stosowne pozwolenie w Państwowej Agencji Radiokomunikacyjnej (PAR). Obecnie korzystanie z urządzeń CB Radio jest całkowicie legalne bez żadnych pozwoleń.

Podstawa prawna w Polsce

Aktualne regulacje prawne dotyczące CB Radio w Polsce opierają się na rozporządzeniu Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 12 grudnia 2014 r. w sprawie urządzeń radiowych nadawczych lub nadawczo-odbiorczych, które mogą być używane bez pozwolenia (Dz.U. z 2017 r. poz. 96).

Parametry techniczne

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, radiotelefony CB w Polsce muszą spełniać następujące wymogi techniczne:

Parametr	Wartość
Zakres częstotliwości	26,960 – 27,410 MHz
Moc wyjściowa FM/AM	do 4 W mocy fali nośnej
Moc wyjściowa SSB	do 12 W szczytowej mocy obwiedni (PEP)
Liczba kanałów	40 (podstawowa czterdziestka)
Normy techniczne	ETSI EN 300 135, ETSI EN 300 433

Urządzenia muszą posiadać deklarację zgodności z zasadniczymi wymaganiami lub wydaną na podstawie wcześniejszych przepisów homologację lub certyfikat zgodności.

Częstotliwości i kanały CB Radio

Pasmo CB Radio w Polsce podzielone jest na 40 kanałów podstawowych w zakresie 26,960-27,410 MHz z odstępem 10 kHz między kanałami. Dodatkowo istnieją 5 kanałów dodatkowych (tzw. „dziury”): 3A, 7A, 11A, 15A i 19A.

Kanał	Częstotliwość	Kanał	Częstotliwość	Kanał	Częstotliwość	Kanał	Częstotliwość
1	26,960 MHz	11	27,080 MHz	21	27,210 MHz	31	27,310 MHz
2	26,970 MHz	12	27,100 MHz	22	27,220 MHz	32	27,320 MHz
3	26,980 MHz	13	27,110 MHz	23	27,230 MHz	33	27,330 MHz
3A	26,990 MHz	14	27,120 MHz	24	27,240 MHz	34	27,340 MHz
4	27,000 MHz	15	27,130 MHz	25	27,250 MHz	35	27,350 MHz
5	27,010 MHz	15A	27,140 MHz	26	27,260 MHz	36	27,360 MHz
6	27,020 MHz	16	27,150 MHz	27	27,270 MHz	37	27,370 MHz
7	27,030 MHz	17	27,160 MHz	28	27,280 MHz	38	27,380 MHz
7A	27,040 MHz	18	27,170 MHz	29	27,290 MHz	39	27,390 MHz
8	27,050 MHz	19	27,180 MHz	30	27,300 MHz	40	27,400 MHz
9	27,060 MHz	19A	27,190 MHz
10	27,070 MHz	20	27,200 MHz

Kanały specjalne

Niektóre kanały CB Radio mają szczególne przeznaczenie w kontekst bezpieczeństwa i organizacji ruchu:

Kanał	Częstotliwość	Przeznaczenie
2	26,970 MHz	Łączność taksówek
9	27,060 MHz	Kanał ratunkowy – służy wyłącznie do wzywania pomocy
19	27,180 MHz	Kanał drogowy – informacje o sytuacji na drodze
28	27,280 MHz	Kanał wywoławczy – nawiązywanie kontaktów

Zasięg i propagacja fal radiowych

CB Radio pracuje w paśmie 11 metrów (fale krótkie), co umożliwia łączność na różnych odległościach w zależności od warunków propagacyjnych. Typowe zasięgi w różnych warunkach:

Rodzaj łączności	Zasięg
Stacje bazowe (teren otwarty)	kilkadziesiąt kilometrów
Stacje samochodowe	do kilkunastu kilometrów
Radiostacje ręczne	od kilkuset metrów do kilku kilometrów
Łączność DX (jonosferyczna)	tysiące kilometrów

Łączność DX – międzynarodowa

Jedną z najfascynujących cech CB Radio jest możliwość nawiązywania łączności DX (Distance eXtreme) poprzez odbicie fal radiowych od jonosfery. Dzięki temu zjawisku możliwa jest komunikacja na odległości tysięcy kilometrów, czasem nawet międzykontynentalna.

Jonosfera – zjonizowana przez promieniowanie słoneczne część atmosfery znajdująca się powyżej 60 km nad powierzchnią Ziemi – odbija fale radiowe o częstotliwości 27 MHz, umożliwiając łączność dalekiego zasięgu. Warunki propagacyjne są zależne od:

• Aktywności słonecznej
• Pory dnia i roku
• Stanu jonosfery (warstwy D, E, F1, F2)

CB Radio w łączności kryzysowej

CB Radio odgrywa kluczową rolę w systemach łączności kryzysowej w Polsce. Kanał 9 (27,060 MHz) jest oficjalnie uznawany za kanał ratunkowy i służy wyłącznie do wzywania pomocy.

Ogólnopolskie testy łączności kryzysowej

W Polsce funkcjonuje aktywna społeczność CB-radiowców uczestnicząca w testach łączności kryzysowej. Testy odbywają się 13. dnia każdego miesiąca oraz ostatnią sobotę miesiąca o godzinie 20:00. Wykorzystywane są następujące kanały:

Kanał	Częstotliwość	Modulacja	Przeznaczenie
9	27,060 MHz	AM/FM	Główny kanał ratunkowy
11	27,080 MHz	USB	Testy łączności kryzysowej
13	27,110 MHz	AM	Testy łączności kryzysowej

Procedura wezwania pomocy

W sytuacji zagrożenia należy przestrzegać następującej procedury na kanale 9:

1. Wywołanie: „Kanał 9, kanał 9, potrzebuję pomocy”
2. Przedstawienie się: podanie call-signu lub imienia
3. Lokalizacja: dokładne określenie miejsca zdarzenia
4. Rodzaj pomocy: opisanie sytuacji i potrzebnej pomocy
5. Oczekiwanie na odpowiedź od służb lub innych operatorów

CB Radio w transporcie drogowym

CB Radio zachowało szczególną popularność wśród kierowców, zwłaszcza zawodowych. Kanał 19 (27,180 MHz) funkcjonuje jako główny kanał komunikacji kierowców, służący do:

• Informowania o sytuacji na drodze
• Ostrzegania przed kontrolami policyjnymi
• Wskazywania wolnych miejsc parkingowych
• Komunikacji między kierowcami tirów

Aspekty prawne podczas jazdy

Polskie prawo nie zabrania korzystania z CB Radio podczas jazdy samochodem. W przeciwieństwie do telefonów komórkowych, kierowcy mogą trzymać mikrofon CB Radio w ręku podczas prowadzenia pojazdu.

Zgodnie z art. 45 ust. 2 pkt 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym, zakaz dotyczy wyłącznie „telefonu wymagającego trzymania słuchawki lub mikrofonu w ręku”. Biuro prawne Komendy Głównej Policji potwierdziło, że przepis ten odnosi się tylko do telefonów komórkowych.

Rodzaje modulacji i techniki

CB Radio oferuje różne typy modulacji:

Modulacja	Opis	Zastosowanie
AM (Amplitude Modulation)	Modulacja amplitudy	Najbardziej popularna, łatwa w użyciu
FM (Frequency Modulation)	Modulacja częstotliwości	Lepsza jakość dźwięku, mniejsze zakłócenia
SSB (Single Side Band)	Wstęga boczna	Większy zasięg, łączność DX

Systemy dodatkowe

Nowoczesne CB Radia często wyposażone są w dodatkowe funkcje ułatwiające komunikację:

• Szukanie kanałów (SCAN)
• Ogranicznik szumów (Noise Blanker)
• Automatyczna regulacja wzmocnienia (AGC)
• Miernik SWR (Standing Wave Ratio)

Anteny CB Radio

Skuteczność CB Radio w dużej mierze zależy od zastosowanej anteny. Podstawowe typy anten:

Typ anteny	Zastosowanie	Charakterystyka
1/4 λ (Ground Plane)	Stacje bazowe	Prosta konstrukcja, dobry zasięg
5/8 λ	Stacje bazowe	Większe wzmocnienie
Magnetyczna	Pojazdy	Łatwy montaż
Biczowa	Pojazdy	Dobra wydajność
Ręczna teleskopowa	Radiostacje przenośne	Kompaktowa konstrukcja

Kluczowe parametry anten

• SWR (Standing Wave Ratio) – powinno być poniżej 1,5:1
• Długość – dostrojona do częstotliwości 27 MHz
• Wysokość montażu – im wyżej, tym lepszy zasięg

CB Radio na tle innych systemów

Porównanie CB Radio z innymi systemami łączności dostępnymi bez licencji:

System	Częstotliwość	Moc	Zasięg	Licencja
CB Radio	27 MHz	4W (AM/FM), 12W (SSB)	kilka-kilkadziesiąt km	Nie
PMR 446	446 MHz	0,5W	do 5 km	Nie
LPD 433	433 MHz	0,01W	do 1 km	Nie
Telefon komórkowy	różne	–	zasięg sieci	Nie

Społeczności CB-radiowców

CB Radio tworzy aktywne społeczności użytkowników zorganizowane w kluby i stowarzyszenia. Charakterystyczne elementy kultury CB-radiowców:

Żargon i etykieta

• Call-sign – unikalny znak wywoławczy użytkownika
• QSL – potwierdzenie łączności (kartka pocztowa)
• DX – łączność dalekiego zasięgu
• 73 – pozdrowienia (z kodów Q)
• Monitor – nasłuch na określonej częstotliwości

Karty QSL

Tradycją w świecie CB Radio jest wymiana kart QSL – specjalnych pocztówek potwierdzających nawiązaną łączność, szczególnie z odległymi stacjami. Karty zawierają informacje o dacie, czasie, częstotliwości i jakości sygnału.

Przyszłość CB Radio

Mimo rozwoju nowoczesnych technologii komunikacyjnych, CB Radio pozostaje żywotnym środkiem łączności dzięki:

Zalety CB Radio w XXI wieku

• Niezależność od infrastruktury telekomunikacyjnej
• Brak opłat eksploatacyjnych
• Prostota obsługi
• Niezawodność w sytuacjach kryzysowych
• Możliwość łączności grupowej
• Łączność DX bez dodatkowych kosztów

Wyzwania

• Konkurencja telefonii komórkowej i internetu
• Malejące zainteresowanie wśród młodszych pokoleń
• Zakłócenia od urządzeń elektronicznych
• Ograniczenia propagacyjne w środowisku miejskim

Zastosowania profesjonalne

CB Radio znajduje zastosowanie w wielu branżach:

• Transport – kierowcy zawodowi, spedytorzy
• Rolnictwo – komunikacja na dużych powierzchniach
• Budownictwo – koordynacja prac na placach budowy
• Służby ratownicze – jako system zapasowy
• Turystyka – grupy ekspedycyjne, caravaning

Podsumowanie

CB Radio, mimo upływu dekad od swojego wprowadzenia, pozostaje jednym z najważniejszych systemów łączności obywatelskiej w Polsce. Jego uniwersalność, dostępność prawna bez wymagania licencji oraz niezawodność w sytuacjach kryzysowych czynią go niezastąpionym narzędziem komunikacji.

Podstawowa czterdziestka kanałów w paśmie 26,960-27,410 MHz oferuje szerokie możliwości komunikacyjne – od lokalnej łączności kierowców na kanale 19, przez ratunkowy kanał 9, aż po fascynujące łączności DX umożliwiające rozmowy z operatorami z całego świata.

W dobie rosnącego znaczenia łączności kryzysowej i świadomości potrzeby niezależnych od infrastruktury telekomunikacyjnej środków komunikacji, CB Radio przeżywa renesans jako system łączności zapasowej dostępny dla każdego obywatela. Regularne testy łączności kryzysowej 13. dnia każdego miesiąca dowodzą żywotności tej społeczności i jej gotowości do niesienia pomocy w sytuacjach awaryjnych.

CB Radio w Polsce to nie tylko technologia komunikacyjna, ale także żywa społeczność pasjonatów łączności radiowej, którzy kultywują tradycje radiokomunikacji obywatelskiej i są gotowi służyć pomocą w każdej sytuacji kryzysowej.